بررسی تطبیقی نگرش و رفتار نخبگان و عالمان دینی مشرق و مغرب اسلامی درباره جنگ‌های صلیبی بررسی دیدگاه‌های غزالی، سلّمی، ابن‌عساکر در شرق، ابوبکر ابن العربی و محیی‌الدین عربی در غرب

با بررسی اندیشه سیاسی عالمان و نخبگان مسلمانی که در روزگار جنگ صلیبی می‌زیستند، به انفعال شماری از آنان در برابر پدیده مهم و فراگیر حمله صلیبی می‌توان پی برد. اینان به‌رغم جایگاه اجتماعی و دینی‌شان، ضرورت وحدت ملی اسلامی را در رویارویی با اشغال‌گران صلیبی نادیده گرفتند و بیش‌تر به مسائل داخلی و درون‌دینی جامعه اسلامی پرداختند و چنانچه کسانی درباره این اشغال و تجاوز واکنشی نشان داده و امیران و رعایا را به رویارویی با آنان برانگیخته باشند، با رویکرد شریعت‌محور و بر پایه فقه و اخلاق و با طرح بحث «جهاد» این موضوع را دنبال کرده‌اند. رویکرد عالمان و نخبگان حوزه شرق اسلامی در این‌باره، با رویکرد نخبگان مغرب اسلامی (شمال افریقا و اندلس) متفاوت بوده است؛ عالمان مغرب که اشغال و ایستادگی مسیحیان را در برابر مسلمانان زودتر و بیش‌تر از مشرقیان دیده بودند، با رویکردی فعالانه به جنگ‌های صلیبی و اشغال شرق مدیترانه سرزمین شام پرداختند.